Culturele ervaringen in Tanzania

Dalla dalla, pique pique, boda boda en tuck tuck: grappige swahili benamingen voor de vormen van transport die we in Tanzania tegenkomen. We hebben afscheid genomen van onze auto en maken tegenwoordig weer gebruik van het openbaar vervoer. Per touringcar, overvolle minibus, motor en een enkele 4×4 taxi reizen we door het noorden van Tanzania. Geen safari’s, maar culturele ervaringen en het stretchen van onze beenspieren in de bergen. We maken kennis met een divers, tolerant, prachtig, maar ook heel arm Tanzania.

Tanzania zonder safari

Arusha is de safarihoofdstad van Tanzania en de plek waar wij bijkomen van een lange vlucht en 6 weken kamperen. We hebben een fijne lodge gevonden waar we heerlijk eten en uitslapen, maar eenmaal op straat zien we een overkill aan Landrovers en Landcruisers met chauffeurs die de toeristen van park naar park rijden. Niet voor ons, want na een lastige afweging besluiten we niet naar de wildparken te gaan waar Tanzania bekend om staat. De kosten zijn hoog en in verhouding met onze eerdere safari’s, zijn ze vooral in december ook erg druk. Volgens velen hebben we de mooiste en ongereptere plekken al gezien en daarom besluiten we ons verblijf in Tanzania over een andere boeg te gooien.

Al in de stad zien we de prachtige kleden en wandelstokken van de Maasai. We kunnen ons amper voorstellen dat er nog duizenden Maasai als nomaden met vee op de savannes van Tanzania en Kenia leven. Sommige families, met name vrouwen en kinderen, wonen tegenwoordig wel in semi permanente dorpen waar ze ook aan kleinschalige landbouw doen en wij gaan er in het kader van een cultureel toerisme programma van de Tanzaniaanse overheid naartoe.

Ondersteboven van de Maasai

Met gids, een Maasai die inmiddels in de stad woont gaan we op pad naar Ilkurot, een Maasai dorpje op 35 kilometer van Arusha. Niet met een gelikte Landcruiser, maar in lokale stijl en dus met de dalla dalla. Dit is een mini-busje voor max 10 kleine personen, maar niet in Afrika. Met een beetje proppen gaan er best 15 man in inclusief twee gekke toeristen uit Nederland die Chris en Marlous heten. Je moet tegen een stootje en hier en daar een vreemd geurtje kunnen, maar de ervaring is fantastisch. Als 2 Mzungus (Swahili woord voor blanke buitenlanders) trekken we alle aandacht. Mensen spreken amper engels, maar toch knoopt iedereen een praatje aan. De rit is voor ons al een activiteit op zich.

Waar we van te voren toch nog een soort nepdorp verwachtten, staan we met onze mond vol tanden als we geconfronteerd worden met de realiteit van totale armoede in het dorp. Geen water, geen elektriciteit, geen scholen, geen wegen. De laatste kilometers leggen we te voet af. We zien een beetje landbouw en gelukkig best veel geiten en koeien, maar aan de vele kinderen die er rondlopen is te zien dat vlees niet regelmatig op het menu staat. Er komen hier helemaal niet vaak toeristen en zeker niets is doorgestoken kaart. We ontmoeten de vroedvrouw en medicijnvrouw en in gebrekkig engels leren we over de leefwijze van de Maasai. Het liefst zouden we honderden foto’s van de prachtige mensen maken, maar we moeten het doen met de herinnering. Foto’s maken van volwassenen wordt vanwege bijgeloof niet op prijs gesteld. De landschappen en mensen zijn prachtig, maar na een paar uur merken we dat de koek op is en onze hoofden overlopen van de indrukken. Binnen anderhalf uur staan we weer in de stad waar de safari rat race van die dag gewoon is doorgegaan.

Wandelen in de Usambara Mountains

Na met de gids geoefend te hebben, kunnen we het nu zelf. Met een bus en daarna een dalla dalla gaan we naar de Usambara Mountains. Geen Kilimanjaro en ook geen Mount Meru. Dit gebergte in het noordoosten van Tanzania is bij lange na niet zo toeristisch, heeft regenwouden en ontelbaar veel boerenpaden waarover we van dorp naar dorp willen gaan hiken.

Lushoto is de districtshoofdstad en ook de plek waar de verharde weg ophoudt. Een stad kunnen we het de eerste keer nog niet noemen. Er zijn best wat hostels en B&B’s, maar meer dan een paar straten tellen we niet en als we op de wekelijkse markt rondlopen, vallen we als enige blanke toerist toch behoorlijk uit de toom. We zien een kleurrijke mengelmoes van moslims en christenen die respectvol met elkaar en met ons omgaan. Soms denken we dat iemand boos op ons is, maar als diegene dan voor de derde keer langs loopt en ongegeneerd staart, dan realiseren we ons dat dit gewoon nieuwsgierigheid is. We kopen 2 flesjes Coca Cola en slaan het geheel vanaf de zijlijn rustig gade.

We besluiten eerst door te reizen naar een door Nederlanders gerunde eco-lodge aan de andere kant van het gebergte en dan in een paar dagen terug richting Lushoto te wandelen. Bij Mambo View Point kijken we zo 1000 meter de diepte in, we zien Maasai vlaktes en een wildpark tot over de grens met Kenya. Een geweldige plek om de indrukken van de afgelopen dagen te verwerken. De eigenaren van de lodge zetten hun kennis als ontwikkelingswerkers in om de regio te helpen aan drinkwater, banen, onderwijs, de bestrijding van corruptie en nog veel meer. Tanzania kent dan wel geen oorlogen, maar corruptie heeft het land stevig in zijn greep en staat verbetering van de levenstandaard voor het gros van de bevolking in de weg. We eten met andere gasten, vrijwilligers en de eigenaren aan een grote tafel en leren enorm veel over het reilen en zeilen in de regio.

Dan is het tijd om het met eigen ogen te gaan ervaren. Met gids Roberto wandelen we door de bossen, weilanden en dorpen. Het overgrote gedeelte van de bevolking is minderjarig en elke keer als we een valei in lopen horen we van verre al de kreet ‘Mzungu’ dit gaat van het ene groepje kinderen naar het volgende en we zwaaien en roepen wat af. In het ene dorp roepen ze ‘Picture, picture’ en worden we geacht de foto na een high five aan ze te laten zien. In het andere dorp zijn ze minder gewend en schuilen ze verlegen achter een boom of onder de rokken van hun moeders. De gids komt goed van pas, want op de meest afgelegen plekken snappen sommige mensen niet wat het concept toerisme en reizen is. Zo heeft hij bijvoorbeeld wat uit te leggen als iemand vraagt: ‘wat komen deze Mzungu met tassen hier doen? Ze zijn toch niet van plan hier te komen wonen?’.

Onderweg slapen we in een klooster. We krijgen een vrij Spartaanse, maar schone kamer toegewezen met twee kleine eenpersoonsbedden. Geen romantiek hier en maar goed ook, want later zien we dat in de kamers links en rechts van ons gewoon nonnen slapen. We eten heerlijk en lachen hartelijk als een van de nonnen een emmer heet water komt brengen zodat we ons kunnen wassen en daarbij in haar beste engels inclusief uitgesproken gebaren zegt: ‘ready to wash my body’.

Opvallend is dat we overal op het land de vrouwen en kinderen hard zien werken en de mannen vooral, al dan met of zonder drank, in de dorpjes rondhangen. Onder de christenen is net als in zuidelijk Afrika alcohol een groot probleem en als alcoholvrije tegenhanger houden veel moslimmannen er 2 of 3 vrouwen op na die vervolgens het werk weer voor hen kunnen opknappen. Maar goed, los van religie worden we overal even hartelijk ontvangen. Voor de gelegenheid houden we onszelf maar even voor als een getrouwd stel.

Het laatste deel van de tocht leggen we per pique pique en dalla dalla af. Ons referentiekader verandert snel, want Lushoto lijkt nu ineens een grote stad. Stromend en zelfs warm water, lekker eten en mensen die engels spreken. De gastvrijheid van de Tanzanianen wordt ook weer duidelijk als we opnieuw bij Avocado Lodge verblijven. Manager en chef Nelson bereidt speciaal voor ons een feestmaal en voldaan leggen we de laatste etappe af naar de kust. In havenstad Tanga regelen we de laatste reiszaken voor we aan de kust van Kenia aan de onze wereldreis eindigen. Nog 2 weken, de klok begint te tikken….